در سه دههی گذشته سرعت رشد تکنولوژی خیره کننده بوده است، نمیتوان تغییرات بزرگ و کوچک را انکار کرد و از کنار آنها به سادگی گذشت. چیزهای زیادی تغییر کرده اند از تلفنهایی با شمارهگیر چرخان و نوارهای کاست تا کامپیوترهای جیبی که با استفاده از آنها با دور دستها صحبت میکنیم و پیام میفرستیم، از تلویزیونها و صفحهنمایشهای تک رنگ و سنگین تا دنیای مجازی و پر زرق و برقی که درون یک تبلت جا گرفته است.
احتمالا خیلی از ما لحظات زیادی به دور از تکنولوژی نیستیم و دربارهی این همه تغییر فکر نمیکنیم. تکنولوژی به حدی با ما عجین شده که اگر به زودی ارتباطات داده ای سینک ظرفشویی ما را هم شامل شود زیاد تعجب نخواهیم کرد.
با کمی فکر بر آن چه بر ما گذشته قبول میکنید که در دنیای عجیبی زندگی میکنیم، دستگاههای پیشرفتهی امروزی در حال تغییر اساسی عادات و رفتارهای ما هستند، حتی بیشتر از آنچه خودمان درک میکنیم و به آن معترفیم. در ادامه چند مورد از این تغییرات که احتمالا به مرور پر رنگتر خواهند شد آورده شده است.
تکنولوژی در نقش یک معشوقه
یکی از گستردهترین جنبههای تاثیر فناوری اطلاعات و چیزهای وابسته به آن بر زندگی روزمره ترجیح دادن دنیای مجازی به واقعی است. هر روز چه میزان از وقت شما صرف کار با گوشی هوشمندتان میشود؟ چند دفعه به دلیل صحبت کردن، خیره شدن یا کلیک کردن دستگاه هوشمندتان متوجه اتفاقات واقعی دور و برتان نشده اید؟
اگر به طور واقعی و عادلانه ترجیح افراد را بین دنیای دیجیتال و دنیای واقعی بسنجیم، متوجه میشویم خیلی از افراد دنیای دیجیتال را ترجیح میدهند. اولویتها و انتخابهای افراد در رفتارهایشان به وضوح مشخص است به عنوان مثال در ترجیح دادن دنیای مجازی به دنیای واقعی، شخصی با تلفن هوشمند، تلاش افرادی که سعی میکنند با او ارتباط برقرار کنند را نادیده میگیرد و ترجیح میدهد تمرکزش روی صفحه نمایش حفظ شود. نادیده گرفتن پیرامون واقعی و تمرکز بر مجازی به حدی رایج است که در زبان انگلیسی برای آن فعلی(Phubbing) ساخته شده است.
کوچک شدن محدودهی تمرکز
آمارها نشان میدهد محدودهی تمرکز افراد در سنین مختلف به شدت کاهش یافته است، این کاهش در دههی گذشته از از ۱۲ دقیقه به ۵ ثانیه رسیده است. یکی از دلایل مهم این تغییر، تصاویر سریعی است که در تلویزیون، صفحهنمایش کامپیوتر، تلفنهای هوشمند و تبلتها به طور روزمره مواجه میشویم.
در گذشته مردم به طور عموم درگیر ارتباطات اجتماعی طولانی مدت، صفهای بلند و دورههای کسل کنندهی انتظار و… بودند در حالی که امروزه بیشتر انجام چند کار به طور همزمان و رسیدگی به اموری که نیازمند تقسیم زمان در حد ثانیه هستند، ما را درگیر کرده است.
انعکاس شخصیت
افراد در حال تطبیق شخصیت و رفتارهایشان طبق ویژگیهایشان در دنیای مجازی اند، به عنوان مثال در یک بازی فرد با انتخاب یک شخصیت جذاب، به طور ناخودآگاه روند بازی را با اعتماد به نفس بالاتری ادامه میدهد، در بعضی موارد افراد ممکن است شروع به ارائهی ویژگیهای شخصیت مجازیشان در دنیای واقعی کنند که محققان با بررسی تعامل بین انسان و تکنولوژی، از این روش برای ترک اعتیاد و کنترل وزن افراد استفاده برده اند. در نمونه ای دیگر که در دانشگاه استندفورد انجام گرفته، نشان میدهد که نقشها و انتخابهای نژادهای مختلف در محیط مجازی بر رفتار مبتنی بر نژاد افراد تاثیر گذار است.
واقعیت افزوده یا ترحیج مجازی
اولین گروهی که عینک گوگل را تست کرده اند در واقع تجربه ای داشته اند که هیچکس قبل از آنها نداشته است، چرا که از جمله اولین تکنولوژیهاییست که به نگاه کاربر به دنیای واقعی اطلاعات میافزاید. اغلب فکر میکنیم این نوع از دستگاههای پیشرفته ابزارهایی برای افزایش قدرت پنج حس ما هستند اما در واقع این مورد هم به ترجیح مجازی به واقعیت مرتبط است. کارشناسان امر و نهادهای امنیتی در مورد خطرات و حواس پرتیهایی که دستگاههای دیجیتال، مخصوصا آنهایی که با عنوان واقعیت افزوده ارائه میشوند هشدار داده اند. تماس گرفتن، پیامک زدن و… از عوامل مهم حواس پرتی و حوادث جاده ای شناخته شده است.
چشم و هم چشمی کردن
آیا چیزی در مورد حسرت فیسبوکی تا حالا شنیده اید؟ اگر از کاربران فیسبوک باشید به احتمال زیاد این حس را تجربه کرده اید. فیسبوک باعث میشود احساس تنهایی بیشتر و خوشحالی کمتری داشته باشیم. محققان آلمانی نشان داده اند افرادی که به طور مکرر از فیسبوک استفاده میکنند دائما در حال مقایسهی زندگیشان با دیگران هستند و به طور کلی فکر میکنند زندگی دیگران بهتر از آنهاست. مشکل از آنجا ریشه میگیرد که اکثر کاربران فیسبوک از سفرها و تفریحات تجملاتیشان تصاویر متعددی ارسال میکنند در حالی که از افسردگیها، مراسم ترحیم، طلاق و دیگر اتفاقات غم انگیز چیزی ثبت نمیشود.
حسرت یا حسادت فیسبوکی در افرادی که بیشتر مطالب دیگران را میخوانند و کمتر خودشان چیزی ارسال میکنند پر رنگتر است و افرادی که بیشتر مطلب مینویسند اغلب احساس تنهایی کمتر و خوشحالی بیشتری دارند.
جدا از این تغییرات اگر اجدادمان ما را در حال راه رفتن و خیره به یک صفحه، یا اینکه به هر وسیله ای صفحه نمایشی متصل میکنیم، میدیدند به طور حتم فکر میکردند عقلمان را از دست داده ایم. تکنولوژی رفتارهایمان را تغییر داده و این تغییرات همیشه مثبت نیستند ولی میزان و جهت هر کدام در اختیار خودمان است، به تکنولوژی اجازه ندهیم ما را کنترل کند و در عوض از آن به عنوان یک ابزار سود ببریم.