سایت علیبابا معروف به غول تجارت الکترونیک هر سال ۱۱ نوامبر یعنی «روز مجردها» مهم ترین اخبار مربوط به کسب و کار را از آن خود میکند و رکورد فروش را میزند. این روز مختص مردان و زنان مجرد چینی است که زندگی مجردی خود را جشن میگیرند و یکی از محبوبترین روزها برای خرید آنلاین است چرا که تخفیفهای ویژهای به مناسبت آن درنظر میگیرند. امسال نیز فروش این شرکت بالای ۹ میلیارد دلار یعنی حدودا دوبرابر سال پیش (۵.۸ میلیارد دلار) بود.
گروه علیبابا رکورد عرضه عمومی اولیه (IPO) در بازار سهام آمریکا را زد و ارزش بازار آن معادل ۲۳۱ میلیارد دلار محاسبه شد. موفقیت آنها تا حد زیادی ناشی از وضعیت امتیاز انحصاری در بازار خرید آنلاین چین است. با این حال شرکت باید برای حفظ این امتیاز همکاری نزدیکی با دولت و حزب کمونیست چین در تحریم کردن سازمانهای مستقل و مخالفان سیاسی داشته باشد.
کمی پیش از این که سایت علیبابا خرید و فروش خود در بازار سهام آمریکا را آغاز کند فروشگاه اینترنتی کتابخانه روستایی چین (CRL) با نام Taobao (از زیرمجموعههای علیبابا) بسته شد. درآمد اصلی CRL برای آموژش و پروژه کتابخانه از فروشگاه اینترنتی آن تامین میشود.
مدتی قبل، سایت Taobao به یکی از فروشندگان اینترنتی اعلام کرد به دلیل تخلف در قوانین، فروشگاه وی تعطیل میشود. این فروشگاه تیشرتهایی میفروخت که روی آن عبارت «Love Can’t Be Here» چاپ شده بود اما از آن جایی که معادل چینی برای واژه Love به صورت Ai تلفظ میشود عبارت جدید به شکل«Ai Can’t Be Here» درمیآید و این جمله الهامبخش یکی از کمپینهای سیاسی است که خواستار آزادی هنرمندی به نام Ai Weiwei بودند. وی در سال ۲۰۱۱ بدون هیچ اتهام رسمی بازداشت شد. Ai Weiwei هنوز هم تحت نظر پلیس امنیت ملی است و نمیتواند از کشور خارج شود.
یکی از فعالان سرشناس سیاسی در مورد اینکه مقامات چطور مخالفان را از طریق فروشگاههای آنلاین سرکوب میکنند این گونه توضیح میدهد:
وقتی نظرات و اعتقاداتتان در تضاد با مقامات باشد دو اقدام را در برابر شما صورت میدهند. اول ارتباطات اجتماعی شما را قطع میکنند تا با دوری از دوستان و نزدیکان احساس ناراحتی و تنهایی کنید سپس در مرحله دوم درآمدتان را قطع میکنند. به این صورت که از طریق جستجو در منابع به جمعآوری اطلاعات میپردازند و منبع اصلی درآمد مخالفان را پیدا میکنند. اگر منبع درآمد آنها از سرزمین اصلی چین (mainland China) باشد به راحتی و در عرض کمتر از ده دقیقه فروشگاه آنلاین آنها را مسدود میکنند.
بازار انحصاری بدان معناست که خردهفروشان متعدد دچار رقابت شوند که از بین آنها تعداد کمی از فروشگاهها باقی میمانند. یکی از فروشگاههای کوچک خردهفروشی به بررسی عوارض جانبی امتیاز انحصاری در کسب و کار خرید آنلاین چین پرداخت. در اینجا به مقالهای که در یک سایت چینیزبان در همین زمینه منتشر شد اشاره میکنیم:
اکثر مردم خریدهای خود را به صورت آنلاین انجام میدهند از جمله لباس یا ابزار سخت افزار کامپیوتر چرا که مناسب و به صرفه است. اما عوارض جانبی که در بازار انحصاری وجود دارد به این صورت است: ۱- فروشگاههای بسیاری تعطیل خواهند شد که حتی اگر از آن جان سالم به در ببرند کسب و کار آنها مشکل میشود و به سختی سود کافی برای ادامه دادن خواهند داشت. گزارشها حاکی از آن است که چندین فروشگاه بزرگ و معروف در حوزه کامپیوتر و الکترونیک از رکود اقتصادی شدیدی برخوردارند.
۲- فروشگاه بسیاری از خردهفروشان به اجبار بسته میشود که در پی آن کارگران نیز از کار بیکار میشوند و مالکان توانایی پرداخت اجارهها را نیز ندارند. دلیل اصلی مشکلات این افراد سایت Taobao است.
ایده اصلی سایت Taobao کاهش هزینههای معامله است به طوری که مشتریان بتوانند سود بیشتری ببرند. این هدف بسیار خوب است اما در حال حاضر پلتفرم به چیزی تبدیل شده که بنیانگذاران قادر به پیشبینی نیستند. در نهایت تمام واسطهها از بین میروند و تولیدکنندگان ناچار به رقابت شدید با یکدیگر خواهند بود.
بنیانگذار و مدیر شرکت علی بابا گفت:
در آینده تمام معاملات به صورت الکترونیک انجام خواهد شد. در حال حاضر، ۵۰٪ از خردهفروشیهای چین از طریق Taobao معامله میشود. قیمت کالاها انقدر پایین است که سود بسیار کمی برای فروشندگان دارد. این قیمتها، قیمتهای فروشگاههای واقعی را نیز تحت تاثیر قرار داده است. حال آیندهی اقتصاد چین را بدون سود کافی تصور کنید. مردم چطور خانواده خود را تامین خواهند کرد.
