من حافظه خیلی ضعیفی دارم و می دانم که مردم مرتبط با من نیز همواره این مطلب را بیان می کنند، ولی دلایلی وجود دارد من فکر می کنم این دلایل گواهی است بر این فراموش کاری من:

1- تقریباً هر چه که من به عنوان خاطرات بیاد می آورم مربوط به سنین 10 سالگی است و در این ذهن نیز هیچ چیزی ما قبل آن وجود ندارد.

2- همکاره بیچاره من (!) جاش، اغلب قبل از هر بحثی و قبل از اینکه من بخواهم چیزی را بیاد آورم ،به طور منظم اقدم به بازگویی مواردی می کند.

3- بجز در همان دوره تحصیلم در دبیرستان و دوران تحصیل ، در حال حاضر من هیچ چیزی از آن دوران بیاد نمی آورم.هر زمانی ، هر فردی درباره دوره دبیرستان و علم آموزی در آن دوران یا در مورد ریاضی و یا هر چیزی که من باید بعنوان یک نویسنده آنها را بدانم بپرسد، با کمال افتخار (!) ، من هیچ چیز به خاطر نمی آورم

اینکه شما یک حافظه بدی داشته باشید، چندان جالب نیست. این حالت مکالمه را خسته کننده می کند (بیشتر برای طرف مقابل) و همچنین بسیاری از کارها و وظایف را طولانی تر می کند چرا که برای انجام یک کار کوچک هم باید به مغزتان فشار وارد کنید تا چیزی را بیاد آورید. برای امثال من این واقعیت به این معناست که من معمولا به برخی توضیحات و معرفی های اولیه قبل از هر کاری نیاز دارم تا با اوضاع آشنا شوم و سریعا چیزی را بیاد آورم.

از آنجایی که من در زمینه مغز، مطالعه داشته و مقالاتی نوشته ام، چرا که می خواهم مغزم را کمی تقویت کنم .حافظه منطقه ای از بدن ماست که واقعاً مرا مجذوب خود کرده است. لذا در مقاله پیش رو درصددم تا به پایه و اساس حافظه بپردازم: اینکه چگونه کار می کند، چه نوع حافظه وجود دارد و چرا حافظه، آنطور که ما فکر می کنیم قابل اعتماد نیست.

حافظه چگونه کار میکند ؟

ایجاد خاطره مانند یادگیری چیزی خاص، در واقع بحث درباره ایجاد و تقویت ارتباطات بین سلولها در مغز ماست که سیناپسس نامیده می شود.

Neuronal_Synapse

هنگامی که ما یک حافظه جدید ایجاد می نماییم ( وقتی چیزی را یاد میگیرم و یا بیاد می سپاریم) ، یک الگوی فعالیتی مغزی رخ می دهد و ما چیزی را در مغزمان ذخیره می کنیم که به آن اثر حافظه می گوییم. حافظه به مانند یک دانه می باشد که در مغز قرار دارد و قبل از قوی و بزرگ شدن با وصل شدن به برخی و بخشی از حافظه که ما داریم، شکل می گیرد.

برای اینکه مطمئن شویم حافظه مان را برای مدت طولانی ثابت خواهیم داشت، مطالعات نشان می دهد که مغز ما در هنگام خواب اقدام به بازسازی همان الگوها و فعالیتهای دقیق در مغز می کند. فعالیتهایی که در نهایت منجر به شکل گیری حافظه می شود. باید بدایند که خواب عملی است که به عنوان تثبیت کننده حافظه شناخته می شود.

بدیهی است که آخرین مرحله و یکی از مواردی که احتمالاً ما بیشترین آشنایی را با آن داریم، به یاد آوری خاطرات است. فرایندی که طی آن پروسه ترمیمی اتفاق می افتد. در واقع بجای اینکه مغز ما مانند یک دوربین فیلم برداری دقیقاً آنچاه اتفاق افتاده را بیاد بیاورد، خاطرات ما در واقع اقدام به ارائه قطعاتی از یک رویداد می دهد.

و بدون اینکه ما متوجه آن شویم، مغز ما این قطعات را به هم پیوند داده و به این شیوه به ما کمک می کند که بفهمیم چه اتفاقی افتاده است.

انواع مختلف حافظه

من همیشه فکر می کردم، حافظه، حافظه است (!) خیلی هم بر این تفکر خود می بالیدم (!) اما مشخص شد که ما با بسته ای از حافظه روبرو هستیم و انواع مختلفی از آن وجود دارد.

  • حافظه اعلانی یا اخباری : حقایق و دانش چیزی، مانند پایتخت یک شهر و یا تاریخ تولدتان.
  • حافظه اپیزودیک : خاطراتی در مورد رویدادهای زندگی، مانند آخرین جشن تولدتان و یا اولین روز مدرسه
  • حافظه رویه ای : اینکه چگونه کاری را انجام دهید، مثلاً خاطراتی در مورد اینکه چگونه دوچرخه سواری کنید و یا غذای مورد علاقه تان را بپزید.
  • حافظه معنایی : معانی و مفاهیمی است که شما آنها را  آموخته اید ، این حافظه به ویژه برای خواندن مفید است.
  • حافظه سه بعدی: نقشه ی شما از جهان که در داخل سر و مغزتان وجود دارد،  این حافظه محیط اطراف ، نقاط دیدنی و اشیاء اطراف را پوشش میدهد.

هر نوع از حافظه متکی بر ترکیبی مختلف از منطقه و یا مناطقی در مغز است. همچنین یک نوع دیگر از حافظه وجود دارد که حافظه کاری نامیده میشود.

حافظه کاری به مانند یک نوع دفتر یادداشت مغز محسوب می شود، در واقع مغز مکانی است که قبل از اینکه بخواهیم چیزی را فراموش کنیم و یا اینکه به حافظه طولانی مدت خود بسپاریم، از آن برای انبار اطلاعات استفاده میکنیم.  حافظه کاری به مقدار اطلاعاتی که می توانیم در آن نگه داریم محدود شده است، چرا که حافظه کاری به مانند یک فضای کاری برای مغز محسوب می شود و در یک قاعده کلی بزرگسالان توانایی ذخیره 3 الی 5 تکه از اطلاعات را در یک زمان در حافظه کاری خود دارند. یک مثال ساده این است که اگر مثلا شما، شماره گیری یک تلفن خاص را بصورت چند بار پشت سر هم تکرار نمایید، این حافظه کاری شماست که به کار افتاده. زمانی که شما یک شماره را یک مرتبه شماره گیری می نمایید دیگر نیاز به یادآوری آن ندارید پس قطعا آن پس از کمترین زمان ممکن از حافظه شما پاک می شود.

چند نظریه در مورد اینکه مغز شما چگونه کار می کند وجود دارد، یکی از همه گیر ترین نظریات، مدل چند بخشی است که برای اولین بار در سال 1970 ارائه شد. این نظریه حافظه کاری را به سه بخش تقسیم نمود:

1- مرکزاجرایی و یا مرکز کنترل

2-    حلقه واجی (صدا شناسی)

3-   طراحی دیداری – سه بعدی

working-memory

مرکز اجرایی مسئول نظارت و تعدیل نمودن دو بخش دیگر است که بالا به آنها اشاره شد. حلقه واجی پردازش کلمات و صداهای مربوط به گفتار، مانند وقتی که شما شماره گیری شماره تلفنی را تکرار می نمایید، و یا اینکه در تلاشید تا یک رشته از کلمات را به خاطر بسپارید. بخش دیداری – سه بعدی مسئول اطلاعات موجود در محیط اطراف مانند اندازه اشیاء، شکل و رنگ و هر چیزی که در اطراف شما واقع است. اگر شما در تلاشید تا مسیر رانندگی خود را برای اولین بار به یاد آورید، اینجاست که حافظه کاری شما به کار می افتد و مفید واقع می شود.

در سال 2000، روانشناس مسئول این نظریه، آلن بدلی، اقدام به معرفی بخش دیگری را به قسمت مرکز کنترل اضافه نمود: ذخیره ساز اتفاقی. این ذخیره ساز مسئول ارتباط دهنده اطلاعات میان حلقه واجی و دیداری-سه بعدی و حافظه طولانی مدت انسان است. این بخش بطور موقت اقدام به نگه داری قسمتهایی از خاطرات ساخته شده از مقدار کمی اطلاعات متنوع می کند، در حالی دو بخش دیگر فقط و فقط در حیطه خاص و منطقه تحت کنترل خود نقش بازی می کنند.

episodic_buffer

آخرین چیزی که باید در مورد حافظه کاری بدانید این است که این بخش نیاز به توجه شما دارد. در واقع اگر شما بر روی یک موضوع خاص متمرکز شوید، آنجاست که دیگر حافظه کاری شما به اطلاعاتی که در نزدیکی شما به وقوع می پیوند توجه نمی کند حتی اگر حواس پنجگانه شما متوجه آن شود. حافظه کاری در واقع درباره مواردی است که ما می خواهیم آنها را بطور موقت ادامه دهیم، و از آن جهت که این بخش محدود شده است، این بخش نمی تواند تمام فضی حافظه ما را با گرفتن اطلاعات موجود در اطراف پر کند.

چرا خاطرات ما قابل اعتماد نیستند:

مضحک است، آنطور که ما فکر میکنیم، حافظه و خاطرات ما یک دانشنامه قابل اعتماد در زندگی نیست، راه های زیادی هست که سبب شود حافظه و خاطرات ما دچار تغییر شوند، مواردی  که ما حتی از وقوع آنها با خبر نمی شویم.

خاطرات ناپایدار

همانطور که قبلا به آن نیز اشاره کردم، حافظه بصورت بازساختی کار می کند. به این معنا که با چسیاندن تکه های مختلف به هم توسط مغز چیزی قابل شناخت را از آن می سازد. خوب دقیقاً اینجا همان مکانی است که حافظه مان، ما را زمین خواهد زد(!)  چرا که ما یک کپی دقیق از یک رویداد خاصی که برای ما اتفاق افتاده را بیاد نمی آوریم، ما زمانی که در حال بیاد آوردن چیز جدیدی هستیم و یا در حال سر هم بندی کردن اطلاعات برای داشتن یک یادآوری شسته و رفته هستیم ،به طور ناخودآگاه در معرض دریافت و اضافه کردن اطلاعات جدید قرار میگیریم .
شاید شنیده باشید که برخی از مردم، از آشکار شدن و به یادآوری خاطرات نهفته دوران کودکی خود سخن می گویند، با یک تحقیق ساده بر روی حافظه و روش کار آن می توانیم به یادآوردن اینگونه را رد کنیم. باید بدانید که فرایند بیاد آوردن خاطرات در انسان وابسته است به تجارب و تاثیرات و تبعیضات. این در حالی است که ما آلوده شدن خاطراتمان را به این موارد را حتی درک و احساس نمی کنیم

یک مثال و اثبات خوب برای این مورد، آزمایش انجام شده توسط روانشناس فردریک بارتلت است. او از شرکت کنندگان خواسته است تا یک داستان خاص را بخوانند و سپس آن را بازگو نمایند. او پس از یکسال از شرکت کنندگان در طرح خود خواست تا این داستنا را بار دیگر بازگو کنند.

چیزی که او در این آزمایش برداشت کرد بسیار جالب بود، هر فردی یک بیان خاص از موضوع داشت و برخی جزئیات را کلاً حذف کرده بودند. هر فرد بخشی از داستان و قطعات آن را بیاد آورده و مابقی داستان را با توجه به حس خود بیان نموده است. به این معنا که هر فردی آن قسمتهایی که برای جالب و یا به نظرش مهم بوده است را به خاطر سپرده و مابقی از ترشحات و نظرات شخصی اش نشات گرفته است.

برخی دانشمندان پیشنهاد کرده اند (نظریه داده اند) که علت اینکه  انسان دارای یک حافظه بازساختی است و نیاز به یک فرایند کامل در به هم چشباندن اطلاعات دارد، این است که این ساختار به ما کمک می کند آینده را پیش بینی نماییم.

تولید کاملی از وقایع رخ داده در گذشته به ما کمک می کند که آن رویداد را واضح تر حس کنیم، این به هم تلفیق قطعات از گذشته به جا مانده به ما کمک می کند تا تمرکز بالایی روی این موارد داشته باشیم و برای رویدادهایی که هنوز رخ نداده اند تصمیم گیری نماییم.

تغییر خاطرات

زمانی که ما خاطرات گذشته را بیاد می آوریم، چیز عجیبی رخ می دهد. حافظه اصلی ، که حاصل از جمع آوری و پایدار شدن اطلاعات در خلال خواب است ، سریعا ناپایدار می شود. به این معنی که حافظه در معرض تغییر است و این اتفاق بصورت ناخودآگاه صورت میگیرد بدون اینکه ما از تغییر آن حتی مطلع شویم.

به برخی طریق ما می توانیم این موارد را به نفع خودمان بکار گیریم، بعنوان مثال، خاطرات عاطفی را می توان در طول زمان با یادآوری های مکرر در محیطی امن تر و با شیب منفی نابودی آنها را ملایم تر کنیم(!)

مطالعه ای اخیراً نشان می دهد که معتادان به مواد مخدر با دیدن صحنه و ویدئوهای مرتبط با مواد و متعلقات آن ، معمولاً باعث شده این افراد به استفاده از مواد ترغیب شوند. زمانی که این افراد با دیدن تاصویر مشابه دیگر، از آنجا که تجربه جدیدی از مشاهده را پیش رو دارند ، اشتیاق به مصرف مواد در انها کاهش می یابد. پس این مهم ست که دیدن و ندیدن مثلاً تصاویر مواد مخدر در یک گروه از معتادان در مراکز ترک اعتیاد بسیار مهم است و این مورد می تواند خاطرات آنها را در جهت مصرف مواد تحریک کنید.

رابطه خواب و حافظه

واضح است که خواب برای حافظه و قدرت گرفتن آن بسیار مهم است، و محققان برای تثبیت حافظه خواب را توصیه می کنند چرا که عدم خواب کافی برای حفظ و تقویت حافظه بسیار مهم است.
محرومیت از خواب کافی نه تنها سبب میشود حافظه در دریافت و به یاد سپاری طولانی مدت اطلاعات دچار مشکل شود بلکه حتی سبب می شود بیاد آوری خاطرات گذشته نیز سخت شود. پس از یک دوره طولانی در بی خوابی، ما بیشتر در معرض ابتلا به تولید و گسترش خاطرات نادرست مبادرت می کنیم. حتی ممکن است مواردی را بعناون خاطره در نظر یگیریم که هرگز اتفاق نیفتاده اند (!)

بهبود قدرت حافظه

در حال حاضر من و شما قطعا اطلاعات بیشتری در مورد حافظه داریم و تا حدودی می دانیم چگونه کار می کند، پس من برای داشتن یک کافی در طول روز تمرکز می کنم. اما چه راههایی وجود دارد تا بتوان به تقویت حافظه مبادرت کرد؟ برخی موارد وجود دارد که به تحقیق ثابت سده در بهبود عملکذد ذخیره سازی مغز موثر است هر چند که ضمانتی در نتیجه دادن آنها نیست. اما به هر حال اگر حافظه خیلی خوبی ندارید بهتر است این موارد را بخوانید :

قهوه بنوشید: اگرچه مطالعات قدیمی نشان می داد که ارتباطی بین نوشیدن قهوه و اثر آن بر مغز وجود ندارند اما مطالعه ای جدید نشان میدهد که مصرف قرص کافئین بلافاصله پس از یادگیری چیزی در روند ثبوت آن اطلاعات در مغر بسیار کارآمد است. پس بهتر روز خود را قبل از نوشیدن قهوه به یادگیری چیزی خاص مثلا خواندن و یادگیری زبان فرانسه و یا هر چیز دیگر معطوف کنید و با خوردن قهوه و یا هر چیز کافئین دار وجود آنها را در حافظه بیش از پیش محکم تر کنید.

در اطراف خود رزماری نگه دارید: مطالعات مندرج در دو تحقیق مختلف صورت گرفته نشان می دهد که عطر و بوی رزماری می تواند توانایی های شناختی بویژه بخش مربوط به حافظه را بهبود بخشد. قطعا ضرری ندارد که مقداری رزماری تازه در حال رشد در اطراف خانه و یا محل کار خود نگاه دارید.

  زغال اخته بخورید : مطالعات متعدد اثرات افزایش دهنده حافظه بر اثر مصرف زغال اخته و حتی آب زغال اخته کرده، را اثات کرده است. یک مطالعه طولانی مدت از عادات غذا خوردن پرستاران نشان داد که کسانی که بیشتر زغال اخته و توت فرنگی می خوردند، کاهش حافظه خود را نسبت به پرستاران هم سن و سال همکار خود، تا 2.5 سال به تاخیر می اندازند.این تحقیقات نشان داد که تنها مصرف 2 عدد انواع توت در هفته کافی است تا تفاوت را احساس کنید.

تعمق و تمرکز: اینکه ما بتوانیم حافظه کاری خود را بهبود ببخشیم بحثی است که هنوز نیز ادامه دارد، اما برخی مطالعات نشان داده است که این مهم قابل رسیدن است. به طور خاص مراقبه و تمرکز ( و آموزشهای به منظور بهبود توانایی و تمرکز) که ثابت شده در بهبود عملکرد مغز موثر است. مراقبه و مدیتیشن می تواند سبب بهبود توانایی ما در دفع نفوذ تاثیرات خارجی شود، اینکار سبب بزرگتر شدن ظرفیت حافظه کاری شود.

mastering-memory

با همه این تفاصیل حافظه من همچنان بد است، اما به هر حال من مواردی را آموختم که بوسیله آنهاغ احتمالا بتوانم قدرت حافظه خود را بالا ببرم. فعلاً با خوردن توت شروع کرده ام و قهوه نیز جایگاه ویژه ای پیش من دارد.

One thought on “دانش کارکرد حافظه و 4 راه برای تقویت آن

  1. محمدالداغی گفت:

    من گذشته خودرا خیلی مبهم بیاد می اورم وباگذشته ام مشکل دارم اسمها یادم میماند ولی با چهر اصلا بیادم نم ای
    خاطراتم را که مورور میکنم یادم می اید جاهایی که با او رفته ام ولی چهره اورا بیاد نمی اورم.خواهش مندم راهنمایی بفرمایید

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *